چشم‌انداز بازار کالاها عنوان گزارشی فصلی است که بانک جهانی به انتشار آن می‌پردازد. در ویرایش آوریل 2017 این گزارش، به تفکیک، کالاهای مرتبط با بخش انرژی، کالاهای کشاورزی، کودها، فلزات و مواد معدنی و نیز فلزات گرانبها مورد توجه قرار گرفته و با بررسی وضعیت عرضه و تقاضای کالاهای مختلف، قیمت کالاها در سال 2017 و گاه در سال 2018 پیشَ‌بینی شده است. گزارش پیش‌ِ رو ترجمه بخش انرژی «چشم‌انداز بازار کالا» است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا) و به نقل از دفتر مدلسازی و مدیریت اطلاعات اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی، قیمت نفت در سال 2017 به 55 دلار در بشکه رسیده و در سال 2018 به 60 دلار بالغ خواهد شد. در سال 2017، تقاضای نفت جهان با افزایشی معادل 1.3 میلیون بشکه در روز (1.4 درصد) به متوسط 97.9 میلیون بشکه در روز می‌رسد. برای سال 2017، پیش‌بینی می‌شود که عرضه کشورهای غیراوپک با 0.5 میلیون بشکه در روز افزایش همراه باشد که ایالات متحده، 0.4 میلیون بشکه از خالص افزایش را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین قیمت گاز طبیعی در سال 2017 با 15 درصد افزایش همراه خواهد بود و قیمت ذغال سنگ نیز با 6 درصد افزایش نسبت به سال 2016 به 70 دلار در تن در سال 2017 برسد.

انرژی

شاخص قیمت انرژی بانک جهانی، در فصل نخست سال 2017 نسبت به فصل قبل، 6 درصد رشد داشت. قیمت نفت به واسطه کاهش تولید در بسیاری از تولیدکنندگان اوپک و غیراوپکی با 8 درصد افزایش همراه بود. قیمت گاز طبیعی به دلیل تقاضای بیشتر و برخی محدودیت‌های عرضه با 6 درصد افزایش همراه بود و قیمت زغا‌ل‌سنگ نیز با 12 درصد کاهش مواجه شد که بخش عمده‌ای از آن ناشی از رفع محدودیت‌های وضع شده بر تولید زغا‌ل‌سنگ توسط چین است.

نفت خام

قیمت نفت خام به دنبال توافق بین اعضای اوپک و برخی تولیدکنندگان غیر اوپک مبنی بر کاهش تولید در نیمه نخست سال 2017، با 8 درصد افزایش در فصل نخست سال 2017 (نسبت به فصل پیش از آن) به طور متوسط به 52.9 دلار در هر بشکه رسید. در اکثر اوقات در این فصل، قیمت‌ها در بازه‌ای نزدیک به 54 دلار در نوسان بود، به این دلیل که انتظار می‌رفت با کاهش تولید، ذخایر کاهش یافته و بازار در ماه‌های آتی مجدداً به تعادل برسد. این در حالی است که قیمت‌ها در هفته دوم ماه مارس با سرعت کاهش یافت؛ چرا که مدیران مالی ، بخش قابل توجهی از وضعیت‌های بلندمدت بازار آتی را تسویه کردند. این فروش و تسویه به واسطه سه نگرانی عمده انجام شد: دریافت پیام‌های ضعیف از مقامات عربستان سعودی و روسیه در حمایت از از موافقت مربوط به کاهش تولید؛ بالا باقی ماندن ذخایر نفت خام آمریکا؛‌ و بهبود قابل توجه در فعالیت نفت شیل در آمریکا. در ماه آوریل به دلیل انتظار سرمایه‌گذاران در مورد کاهش قابل پیش‌بینی در ذخایر، قیمت‌ها بین 50 و 54 دلار در نوسان بود.

با توجه به رشد پایدار در تقاضا، موازنه مجدد بازار نفت ادامه دارد. کاهش شدید در سرمایه‌گذاری از زمان افت قیمت‌ها در سال 2014 منجر به کاهش تولید در کشورهای غیراوپک در سال گذشته شد. پیش‌بینی می‌شود که گروه کشورهای غیراوپک افزایش ملایمی را در تولید سال جاری خود داشته باشند که سهم عمده این افزایش تولید به نفت شیل آمریکا اختصاص دارد، اما این افزایش‌ها نمی‌تواند از عهده رشد تقاضای جهانی بر بیاید. انتظار می‌رود که محدودیت‌های تولید وضع‌شده توسط اوپک، عرضه را بیش از پیش محدود نماید.

در فصل نخست سال، با تداوم ذخایر نفت خام در ایالات متحده مواجه بودیم که این امر ناشی از افزایش واردات پالایشگاه‌ها و در عین حال کاهش تولید محصولات پالایشگاهی ناشی از نوسانات فصلی بود. در این ارتباط افزایش در واردات جزئی بوده که این امر به دلیل نوسانات تولید اوپک در فصل چهارم سال گذشته بود که در نهایت به کاهش تولید در ژانویه منجر شد. اغلب آن تولید اضافه به انبارهای ایالات متحده در فصل نخست اضافه شد. انتظار می‌رود که ذخایر آمریکا در فصل دوم، به دلیل افزایشِ فصلیِ تقاضای پالایشی، با کاهش مواجه شود.

در سال 2017، از آنجا که عرضه جهانی پایین‌تر از تقاضا قرار خواهد گرفت، پیش‌بینی می‌شود متوسط قیمت نفت خام به 55 دلار در هر بشکه برسد. همچنین انتظار می‌رود که ذخایر، با فرض تداوم محدودیت تولید کشورهای اوپک و غیراوپک، به خصوص در نیمه دوم سال با کاهش مواجه شود.

عرضه و تقاضا

روندها حاکی از آن است که تقاضای نفت جهان با رشد نسبتاً قوی، معادل 1.3 میلیون بشکه افزایش در روز تداوم می‌یابد؛ که البته این میزان رشد کمتر از افزایش شدید 2 میلیون بشکه در روز سال 2015 و یا 2.1 درصدی است که در قیمت‌هایِ پایین‌تر نفت اتفاق افتاده بود. افزایش تقاضای مزبور عمدتاً معطوف به اعضای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) بود که تقاضای آن‌ها به طور متوسط 0.5 میلیون بشکه در روز طی سال‌های 2015 و 2016 افزایش داشت.

 این افزایش‌ تقاضاها در اروپا و آمریکا بروز یافته بود. در فصل نخست سال 2017، تقاضای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه به میزان اندکی افزایش یافت که این میزان اندک حاصل خنثی شدن بخش عمده افزایش تقاضای اروپا با کاهش تقاضای سایر اعضای اصلی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه بوده است.

افزایش تقاضای نفت در کشورهای غیر OECD در مقام مقایسه، ثابت بوده و از سال 2005 به بعد، هرسال 1.4 میلیون بشکه در روز افزایش داشته که در نیمی از این افزایش مربوط به کشورهای آسیایی بوده است. البته باید اشاره داشت که نرخ رشد کند شده و از 3.6 درصد (در سال‌های 14-2005) به 3 درصد در سال 2015 و نرخ برآوردی 2.7 درصد در سال 2017 رسیده است. این کاهش بیشتر معطوف به کشورهای صادرکننده نفت از جمله برزیل، روسیه و عربستان سعودی بوده است که اقتصاد آن‌ها تحت تأثیر درآمدهای نفتی پایین‌تر قرار گرفته است. رشد در تقاضای چین نیز به دلیل گذار این کشور به اقتصادی مبتنی بر مصرف، کند شده است. این کاهش‌ها عمدتاً با افزایش تقاضای هند که معادل 0.3میلیون بشکه در روز (7 درصد) در سال 2016 و اندکی پایین‌تر در سال جاری بوده، خنثی شده‌اند.

در سال 2017، تقاضای نفت جهان با افزایشی معادل 1.3 میلیون بشکه در روز (1.4 درصد) به متوسط 97.7 میلیون بشکه در روز می‌رسد. انتظار می‌رود که بخش قابل توجه این رشد در کشورهای غیر OECD به وقوع بپیوندد و کشورهای آسیایی نیز 1 میلیون بشکه در روز از این افزایش را به خود اختصاص ‌دهند. پیش‌بینی‌ می‌شود که چین و هند نیز با افزایش تقاضایی معادل 0.6 میلیون بشکه در روز مواجه باشند که این مقدار اندکی کمتر از افزایش سال 2016 است. این در حالی است که انتظار می‌رود تقاضای نفت OECD پس از دو سال رشد نسبتاً قوی، ثابت و بدون رشد باشد.

هرچند رشد عرضه نفت به شکل قابل توجهی طی دو سال قبل کند شده است، اما همچنان یک مازاد 0.4 میلیون بشکه در روز در سال 2016 وجود داشته است (که کمتر از مازاد 1.6 میلیون بشکه در روز در سال 2015 بوده است). در نتیجه افرابس موجودی انبارهای نفت تداوم یافته است. در سال 2016، تولید نفت کشورهای غیراوپک به میزان 0.8میلیون بشکه در روز کاهش یافت (بیش از نصف کاهش در ایالات متحده)، اما این مقدار با افزایش تولید نفت کشورهای اوپک که بیشترین میزان افزایش را عراق، جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی داشتند، خنثی شد.

اوپک

اوپک استراتژی سهم بازار دو سال گذشته خود را طی توافق انجام شده در اواخر سال 2016 به منظور کاهش تولید به میزان 1.2 میلیون بشکه در روز (نسبت به سطوح اکتبر) در نیمه نخست سال 2017، کنار گذاشت. عربستان سعودی با بیشترین میزان کاهش یعنی 0.49 میلیون بشکه در روز موافقت کرد، در حالی که عراق با 0.21 میلیون بشکه موافقت نمود. لیبی و نیجریه، مستثنی شدند و مقرر شد 11 کشور دیگر در مجموع 29.8 میلیون بشکه در روز نفت تولید نمایند. پیروی از توافق انجام شده بسیار زیاد بوده و آخرین ارزیابی‌های ماهانه حکایت از دستیابی 100 درصدی به هدف دارد. در ماه مارس، 11 کشور عضو اوپک 29.8 میلیون بشکه در روز نفت تولید کردند که البته دلیل اصلی آن کاهش تولید بیش از مقدار هدف توسط عربستان سعودی بوده است. پیروی از تصمیم در سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس به استثنای عراق (با پیروی 71 درصدی) نیز بالا بوده است. برای کشورهای دیگر به جز کشورهای حاشیه خلیج فارس، پیروی از این تصمیم 91 درصد بوده که دلیل اصلی آن کاهش بیش از نیاز تولید در آنگولا بوده است. ونزوئلا کمترین میزان کاهش را داشته است. تولید در کشورهای مستثنی شدة عضو اوپک (لیبی و نیجریه) در طول فصل سر جمع 0.1 میلیون بشکه در روز کمتر از قبل بوده است، چرا که هر دوی این کشورها با موانع ژئوپلیتیک برای تولید بیشتر مواجه بوده‌اند. در مجموع، اوپک 31.7 میلیون بشکه در روز در ماه مارس تولید داشته که این مقدار 1.4 میلیون بشکه در روز از دسامبر 2016 پایین‌تر است.

توافق اوپک برای کاهش تولید مشروط به کاهش تولید 11 کشور غیراوپک به میزان 0.56 میلیون بشکه در روز بود. بزرگ‌ترین تولیدکننده غیراوپک، روسیه، موافقت کرد که تولید خود را 0.3 میلیون بشکه در روز کاهش دهد، لیکن این امر را به صورت تدریجی و به گونه‌ای انجام دهد که به این هدف در فصل دوم سال دست پیدا کند. گروه دیگری از کشورها کاهش‌های‌ طبیعی تولید ‌را به عنوان کاهش تولیدِ هدف‌گذاری شده منظور می‌کنند. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده است که میزان پیروی کشورهای غیراوپک از تعهدات، در ماه مارس چیزی کمتر از دو سوم باشد.

پیش‌بینی

پیش بینی می شود قیمت نفت خام به طور متوسط در سال 2017 معادل 55 دلار به ازای هر بشکه باشد که 26 درصد افزایش نسبت به سال 2016 را نشان می‌دهد. این افزایش منعکس کننده افزایش تقاضا و کاهش ذخایر بوده و مفروض به تمدید توافق کشورهای اوپک و غیراوپک است. با این فرض که موجودی انبار به سطوح معمول کاهش پیدا کند، پیش‌بینی شده است که قیمت‌ها در سال 2018 به 60 دلار در هر بشکه برسد.

ریسک‌های قابل توجهی برای پیش‌بینی قیمت نفت وجود دارد. در زمرة ریسک‌های رو به بالا، تقاضای قوی‌تر و پیروی بیشتر تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک از توافق می‌تواند موازنه مجدد بازار را شتاب ببخشد،‌ همان‌گونه که کاهش عرضه توسط صادرکنندگان عمده (مانند لیبی، نیجریه و ونزوئلا) می‌تواند این نتیجه را به دنبال داشته باشد. تصمیم سیاستی اوپک به تمدید کاهش تولید می‌تواند حتی به قیمت‌های بالاتر نیز منجر شده و همچنین می‌تواند هزینه‌های تولید را افزایش دهد. ریسک‌های معطوف به کاهش قیمت، شامل پیروی ضعیف‌تر از توافق اوپک است. افزایش تولید از سوی لیبی و نیجریه می‌تواند موازنه مجدد را به تأخیر بیاندازد و البته رشد پایین‌تر تقاضا نیز می‌تواند همین نتیجه را به دنبال داشته باشد. افزایش سریع‌تر از انتظار تولید نفت شیل -ناشی از بهبود کارایی و افزایش سودآوری به واسطه مالیات‌های پایین‌تر- نیز می‌تواند موازنه عرضه را تحت تأثیر قرار دهد. 

کد خبر: 96234 تاریخ: 96/03/08 منبع: سنا