مسیر رو به پیشرفت بورس در دولت یازدهم/ابزارهای مالی جدید وارد بازار سرمایه شدند

بازار سرمایه در دولت یازدهم علاوه بر گسترش حجم و اندازه بازار، با تحولاتی روبرو بود که باعث کارآمد و به روز شدن آن شد. بروز مشکلات در بانک ها و کاهش توان آنها در تامین مالی طرح ها و صنایع، توجهات را در سال های اخیر بیش از گذشته به بورس معطوف کرده است.

بازار سرمایه در دولت یازدهم، مسیری رو به رشد را تجربه کرد به طوری که علاوه بر افزایش ارزش معاملات، فعالان بازار سرمایه شاهد ورود ابزارهای جدید مالی، شفاف تر شدن عملکرد شرکت ها و افزایش حمایت از شرکت های نوپا و کوچک بودند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه(سنا) و به نقل از ایرنا، بازار سرمایه در دولت یازدهم علاوه بر گسترش حجم و اندازه بازار، با تحولاتی روبرو بود که باعث کارآمد و به روز شدن آن شد. بروز مشکلات در بانک ها و کاهش توان آنها در تامین مالی طرح ها و صنایع، توجهات را در سال های اخیر بیش از گذشته به بورس معطوف کرده است.

در دولت یازدهم تلاش شد، ابزارهای جدید مالی در بورس و بازار سرمایه به کار گرفته شود تا این بازار بتواند نقش واقعی خود را در اقتصاد کشور ایفا کند.

از جمله مهمترین اقدام ها و تحولات رخ داده در بازار سرمایه در دولت تدبیر و امید که با هدف حمایت از حقوق سرمایه گذاران، افزایش شفافیت بازار، ساماندهی و بروز رسانی و اجرای بهتر قوانین انجام شد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

**تبدیل بدهی های دولت به اوراق بهادار

بدهی های دولت از طریق بازار سرمایه به اوراق بدهی تبدیل و عرضه می شود. بدین ترتیب بدون این که فشار مالی سنگینی به دولت وارد شود، بخشی از بدهی دولت به بخش خصوصی و پیمانکاران پرداخت می شود.

دولت تا پایان سال 95 در مجموع 2.2 میلیارد دلار اسناد خزانه را با هدف پرداخت بدهی های خود منتشر کرده است.

**توسعه مکانیزم قیمت تضمینی بجای خرید تضمینی

موضوع قیمت تضمینی محصولات کشاورزی در سال های اخیر همواره برای دولت بار سنگین مالی داشته است، بنابراین تلاش شده است که به جای خرید تضمینی از طریق بورس کالا، روش قیمت تضمینی اجرا شود.

در مکانیزم قیمت تضمینی بورس کالا، قیمت پایه بر اساس نرخ مصوب دولت از سوی عرضه کننده و بر اساس حراج قیمتی در سامانه معاملات درج و پس از رقابت میان عرضه و تقاضا به قیمت تعادلی، تعیین می شود.

در این روش به دلیل وجود بازارگردان، امکان نوسان های قیمتی غیر واقعی و خارج از عرف بازار با واسطه گری های کاذب و متضاد با شفاف سازی وجود نداشته و از طرفی دولت نیز در این مکانیزم کشف قیمت متحمل هیچ هزینه ای نخواهد شد .

این طرح در سال 1394 به صورت آزمایشی در استان خوزستان و کرمانشاه اجرایی شد و در نهایت در سال 1395 جو و ذرت به طور عمومی با مکانیزم قیمت تضمینی در بورس عرضه شد.

** راه اندازی بازار معاملات اوراق آتی (مشتقه)

اوراق مشتقه، ابزارهای مالی نوین و پرکاربرد در زمینه پوشش ریسک در سرمایه گذاری به شمار می روند. 2 نوع خاص از این ابزارها، قراردادهای آتی (فیوچرز ) و اختیار معامله (آپشن) هستند که در بازارهای مختلف دنیا جهت پوشش ریسک سرمایه گذاری به طور عموم مورد استفاده قرار می گیرند.

این ابزارها به دارندگان آن این فرصت را می دهد که خود را در مقابل نوسانات قیمت به عنوان ریسک بازار بیمه کنند.

** امکان تأمین مالی شرکت ها از طریق بورس کالا بجای پیش فروش

شرکت ها از طریق انتشار «اوراق سلف» در بورس کالا به جای پیش فروش می توانند با شرایط مناسبتری، منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح ها و پروژه ها را تامین کنند.

انتشار اوراق سلف برق سنندج مپنا، گندم بازرگانی دولتی ایران، اوره پتروشیمی شیراز، اوره پتروشیمی پردیس، تیرآهن ذوب آهن، کنسانتره سنگ آهن گل گهر، سیمان سپاهان، سنگ آهن چادرملو و پی وی سی پتروشیمی آبادان پس از دریافت تضامین لازم توسط شرکت سمات، عرضه اولیه اوراق سلف موازی استاندارد برق نیروگاه سنندج و انتشار امید نامه سلف موازی استاندارد برق شرکت تدبیرسازان سرآمد، از جمله موارد تأمین مالی از طریق بورس های کالایی و با ابزار سلف موازی استاندارد است.

**راه اندازی بازار شرکت های کوچک و متوسط (شرکت های نوپا و دانش بنیان (

شرکت های کوچک امکان ورود به بازار سرمایه ندارند که این موضوع می تواند آنها را از مزایای بورس محروم کند، بنابراین، بازاری در بازار سرمایه با عنوان بازار شرکت های کوچک و متوسط (اس.ام.ای) در فرابورس راه اندازی شده است تا این شرکت ها بتوانند ضمن ورود به بازار سرمایه، اقدام به جذب منابع مالی و سرمایه گذار کنند.

بیش از 80 شرکت برای بازار شرکت های کوچک و متوسط برای ورود به فرابورس درخواست داده اند که تاکنون 6 شرکت پذیرش شده اند.

**راه اندازی بازار نقد سکه طلا با ابزار گواهی سپرده کالایی

راه اندازی معاملات آنلاین گواهی سپرده کالایی سکه طلا که همان حکم معاملات نقدی سکه را دارد، بستری را برای انجام این معاملات در سایر محصولات قابل معامله در بورس کالای ایران شامل محصولات کشاورزی، صنعتی و معدنی، محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی فراهم کرده است.

سبد معاملات سکه طلا در بورس کالا با امکان انجام معاملات آتی سکه، گواهی سپرده سکه که حکم معاملات نقدی سکه به صورت آنلاین در سامانه برخط سهام را دارد و معاملات قرارداد اختیار سکه کامل شده است .

ارزش معاملات گواهی سپرده کالایی سکه طلا 41.7 میلیارد ریال است.

**ارتقای ظرفیت هسته اصلی معاملات تا سه برابر ظرفیت کنونی

برای ارتقای ظرفیت سامانه معاملاتی، جداسازی هسته های معاملاتی بورس تهران و فرابورس ایران به طور کامل انجام شد و اکنون سامانه های معاملاتی این دو بورس به طور کامل، مستقل از یکدیگر عمل می کنند. 

پس از برجام امکان به روزرسانی سامانه معاملات از طریق همکاری شرکت ارائه کننده فراهم شد. این اقدام، مخاطرات سامانه ای در بازار سرمایه را تا حد زیادی کاهش داده است.

**فعالسازی حد اعتباری کارگزاران

این تحول باعث حذف ریسک عدم ایفای تعهد که چندین دهه در بازار سرمایه وجود داشت، شده است. این اقدام یکی از مؤلفه های اجرای اقتصاد مقاومتی در بازار سرمایه تلقی می شود.

*اعطای نخستین مجوز انتشار اوراق رهنی

اوراق رهنی، اوراق بهاداری است که به منظور خرید مطالبات رهنی توسط ناشر منتشر می شود، مطالبات رهنی شامل مطالبات مدت دار اشخاص حقوقی ناشی از قراردادهای مبادله ای از قبیل فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک و جعاله )به استثنای سلف) است که دارای وثیقه رهنی است.

از جمله مزایای انتشار این اوراق می توان به تحرک بخشی اقتصاد در حوزه مسکن، افزایش سودآوری، بهبود نسبت های مالی، خارج کردن دارایی های بانکها از ترازنامه و بهبود ترکیب دارایی ها اشاره کرد .

مجوز انتشار نخستین اوراق رهنی با هدف افزایش توان پرداخت تسهیلات در بخش مسکن از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار در پنجم تیرماه سال 1395 صادر شد و بدین ترتیب، این اوراق رهنی به مبلغ سه هزار میلیارد ریال توسط بانک مسکن منتشر شد.

**راه اندازی صندوق های جسورانه (استارتاپ (

سرمایه گذاری جسورانه (Venture Capital) یک مدل سرمایه گذاری برای راه اندازی کسب و کارهای نوپا، شرکت های کوچک با پتانسیل رشد بلندمدت است .

این نوع سرمایه گذاری، منبع بسیار مهمی برای راه اندازی کسب و کارهایی است که کوچکتر از آن هستند که بتوانند به بازار سرمایه یا بانک ها دسترسی داشته باشند.

در واقع صندوق های سرمایه گذاری جسورانه حلقه مفقوده میان دانش و شرکت های دانش بنیان و ثروت آفرین را پر می کنند.

این کسب وکارها به طور عمومی ریسک بالا و به تبع بازدهی بالایی برای سرمایه گذار دارند.

تاکنون مجوز تأسیس پنج صندوق جسورانه شامل صندوق سرمایه گذاری جسورانه رویش لوتوس، صندوق سرمایه گذاری جسورانه یکم آرمان آتی، صندوق جسورانه دانشگاه تهران، صندوق جسورانه بانک پاسارگاد و صندوق اینوتک آشنا صادر شده است.

** اعطای اولین مجوز انتشار اوراق بهادار با نرخ سود شناور)مصون از تورم (

از جمله ابزارهای مالی متداول در بازارهای مالی جهان اوراق مصون از تورم است. با توجه به این که نرخ این اوراق علاوه بر نرخ بهره واقعی، از نرخ تورم نیز متأثر است، از جذابیت زیادی برای سرمایه گذاران ریسک گریز برخوردارند.

اگر چه انتشار این اوراق در اکثر کشورهای جهان تجربه شده است، اما جذابیت نرخ اوراق در کشورهایی که نرخ تورم بالاتری را تجربه می کنند، بیشتر از سایرین است.

از مزایای این نوع اوراق می توان به پوشش قطعی تورم، حرکت از اقتصاد دستوری به سمت اقتصاد بازار و ریسک اعتباری پایین اشاره کرد.

بر این اساس، دستورالعمل مربوط به انتشار اوراق بهادار با نرخ سود شناور(مصون از تورم ) نیز تدوین شده است.

**تدوین مقررات و اعطای نخستین مجوز انتشار اوراق قابل تبدیل به سهام

اوراق بهادار قابل تبدیل، یکی از ابزارهای مالی متداول و فراگیر هستند که تحت شرایط خاصی قابل تبدیل به یکی دیگر از اوراق بهادار همان شرکت ناشر هستند. نمونه بارز این نوع اوراق، شامل اوراق قرضه یا سهام ممتازی است که قابل تبدیل به تعداد تعیین شده ای سهام عادی است.

در این روش، معمولاً هیچ وجه نقدی مبادله نمی شود، اوراق بهادار قبلی دریافت شده و در مقابل، تعداد مشخصی از اوراق بهادار جدید منتشر می شود .

اکنون دستورالعمل مربوطه تدوین شده و تصویب شده است.

**شفاف سازی عملکرد شرکت ها با افشای ماهانه اطلاعات تولید و فروش

اجباری کردن افشای اطلاعات تولید و فروش ماهانه ناشران بورسی و فرابورسی، باعث افزایش شفافیت در بازار سرمایه و ایجاد بستری امن تر برای تصمیم گیری سرمایه گذاران شده است.

**راه اندازی روش جدید عرضه اولیه (ثبت سفارش – بوک بیلدینگ (

روشی برای عرضه اولیه سهام است که در این روش سهام عرضه اولیه توسط کارگزاران به مشتریان تخصیص داده نمی شود و مشتریان به طور مستقیم یا غیر مستقیم سفارش خود را ثبت می کنند.

در این روش شائبه غیرمنصفانه بودن تخصیص ها در عرضه اولیه وجود ندارد.

**پذیرش شرکتهای تأمین سرمایه در بورس

شرکت تأمین سرمایه شرکتی است که به عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و سایر سرمایه گذاران فعالیت می کند و می تواند فعالیت های کارگزاری، معامله گری، بازارگردانی، مشاوره، سبدگردانی، پذیره نویسی، تعهد پذیره نویسی و فعالیت های مشابه را با اخذ مجوز از سازمان بورس انجام دهد .

برای افزایش گزینه های در دسترس بازیگران بازار سهام، متنوع سازی ابزارهای تأمین مالی و سرمایه گذاری و با توجه به جذابیت های صنعت خدمات مالی، پذیرش شرکت های تأمین سرمایه، که به لحاظ اندازه، گستردگی دامنه فعالیت، ساختار سازمانی دقیق، بازدهی مناسب و گزارشگری مطلوب از پتانسیل های خوبی برای حضور در بازار سهام برخوردارند، مورد توجه قرار گرفته است .

شرکت تأمین سرمایه امید به عنوان اولین بنگاه فعال در صنعت تأمین سرمایه، در بازار سرمایه ورود پیدا کرد.

**اصلاح ساختار مالی شرکت های آسیب دیده از تحریم ها

برای بنگاه هایی که به دلیل تحریم ها دچار زیان شده اند و مشمول ماده 141 شده اند و امکان افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها را دارند، مکاتباتی با سازمان امور مالیاتی در خصوص برخورداری شرکت ها از معافیت های مالیاتی صورت گرفته است.

کدخبر:70893 تاریخ: 96/02/27 منبع: سنا